Σαν σήμερα, 19 Ιουνίου του 1951, πεθαίνει από ένα τραγικό λάθος ο Άγγελος Σικελιανός

Ο Άγγελος Σικελιανός, ήταν ένας ποιητής που έζησε τη ζωή του στα άκρα. Μάλιστα, υπήρξε πέντε φορές υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, χωρίς ωστόσο να το κατακτήσει ποτέ. Η πεποίθησή του ότι μπορούσε να αναστήσει νεκρούς, την οποία και επιχείρησε, μαρτυρά το ακραίο του πνεύμα. Το τραγικό του τέλος επήλθε εξαιτίας ενός λάθους: η οικιακή του βοηθού τού έδωσε κατά λάθος απολυμαντικό αντί για το φάρμακό του, με αποτέλεσμα να φύγει από τη ζωή, σαν σήμερα, στις 19 Ιουνίου 1951.

Γεννημένος στη Λευκάδα στις 15 Μαρτίου 1884, ο Σικελιανός ξεκίνησε νομικές σπουδές στην Αθήνα, αλλά η βαθιά του αγάπη για την ποίηση τον απορρόφησε πλήρως. Αφιερώθηκε με πάθος στη μελέτη αρχαίων ποιητών, φιλοσόφων και μυστικιστικών ρευμάτων. Στα 18 του δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα.

Ο έρωτάς του με την πλούσια Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ τον οδήγησε στην Αίγυπτο, όπου, κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής στη Λιβυκή Έρημο, συνέθεσε τον εμβληματικό «Αλαφροΐσκιωτο», που εκδόθηκε το 1909.

Ο Αλαφροΐσκιωτος

Ακούστε, ακούστε με! Αν ετρέμανε
στην κούνια τα βυζασταρούδια,
εμένα με νανούρισαν,
των αντρειωμένων τα τραγούδια.
Εμέ, λεχώνα η μάνα μου,
στην μπόρα τη μαρτιάτικη
που ΄χε τα ουράνια ανοίξει,
εσκώθη και με πήρε στην αγκάλη της
τον πρώτο κεραυνό για να μου δείξει!
Μάνα φωτιά με βύζαξες
κ΄ είναι η καρδιά μου αστέρι;

Γράφοντας ποιήματα στα χαρακώματα

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, ο Σικελιανός επιστρατεύτηκε και πολέμησε στο μέτωπο της Ηπείρου, γράφοντας ποιήματα ακόμα και στα χαρακώματα. Μετά τον πόλεμο, εξέδωσε αυτά τα ποιήματα, σηματοδοτώντας την επιστροφή του.

Την ίδια περίοδο, ταξίδευε συχνά στο εξωτερικό. Μαζί με την Εύα Πάλμερ αγόρασαν ένα παραθαλάσσιο οικόπεδο στη Συκιά Κορινθίας, όπου έχτισαν μια εξοχική κατοικία εμπνευσμένη από αρχαιοελληνική, βυζαντινή και ενετική αρχιτεκτονική.

Η «Δελφική Ιδέα»

Η αφοσίωσή του στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τον ώθησε στη δημιουργία της «Δελφικής Ιδέας». Με προσωπικά τους έξοδα, οργάνωσαν με την Πάλμερ τις Δελφικές Εορτές (1927 και 1930), οι οποίες περιλάμβαναν παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών και λαϊκές εκδηλώσεις.

Ήταν γνωστός για τις εμφανίσεις του με χιτώνες ή και γυμνός στη φύση, αναζητώντας την «απόλυτη επαφή» με τη ζωή και τη γη. Εκείνη την περίοδο έγραφε μανιωδώς, ζούσε έντονα και πίστευε ακράδαντα ότι μπορούσε να υπερβεί τα ανθρώπινα όρια.

Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και τη «Δελφική Ένωση», μία παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών και το «Δελφικό Πανεπιστήμιο», στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών.

Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων.

Από το φιλόδοξο αυτό σχέδιο το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους, αφού η Εύα Πάλμερ εγκαταστάθηκε από τότε στην Αμερική και επέστρεψε μόνο μετά τον θάνατο του ποιητή.  

Η απόπειρα ανάστασης

Μία από τις πιο ασυνήθιστες ιστορίες της ζωής του καταγράφηκε από τον Νίκο Καζαντζάκη στην «Αναφορά στον Γκρέκο»: Η Εύα Πάλμερ έστειλε στον Σικελιανό ένα φέρετρο με έναν νεκρό ράφτη, παρακαλώντας τον να τον... αναστήσει. Πιστεύοντας στην πνευματική του δύναμη, ο Σικελιανός προσπάθησε όλη νύχτα να επαναφέρει τον νεκρό, χωρίς αποτέλεσμα. «Έκαμα ό,τι μπορούσα», είπε απογοητευμένος στον Καζαντζάκη το επόμενο πρωί.

Οι άκαρπες προτάσεις για Νόμπελ

Το 1938 γνώρισε την Άννα Καραμάνη, την οποία παντρεύτηκε το 1940, μετά από διαζύγιο με την Πάλμερ. Κατά την Κατοχή, έγραψε δυναμικά ποιήματα αντίστασης, με αποκορύφωμα το «Ηχήστε οι σάλπιγγες», το οποίο απήγγειλε στην κηδεία του Κωστή Παλαμά.

Από το 1946 έως το 1950, ο Σικελιανός προτάθηκε πέντε φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το 1946, μάλιστα, προτάθηκε μαζί με τον Καζαντζάκη, ωστόσο η ελληνική κυβέρνηση απέκλεισε την υποψηφιότητα, φοβούμενη την ενίσχυση της Αριστεράς. Το 1947 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, ενώ την ίδια χρονιά εκδόθηκε ο «Λυρικός Βίος», το κορυφαίο έργο της ζωής του σε τρεις τόμους.

Ο Σικελιανός ήταν Επτανήσιος. Η παράδοση της Εφτανησιώτικης σχολής είναι ζωντανή μέσα του και σ’ αυτήν ασφαλώς οφείλεται η βαθύτατη αίσθηση και η γνώση που είχε ο Σικελιανός της λαϊκής γλώσσας στην απόλυτη καθαρότητά της, ακόμη και η οικείωσή του με τις ξένες λογοτεχνίες και προπάντων με την ιταλική λέει ο Λίνος Πολίτης.

Στα έργα του ο Σικελιανός υιοθέτησε μια προ- και αντι- λογική έκφραση τόσο στην ποίηση, όσο και στις τραγωδίες του και αφομοίωσε ποικίλες πνευματικές επιδράσεις. Στα κείμενά του συνυπάρχουν στοιχεία που παραπέμπουν στα ρεύματα του ρομαντισμού, του αισθητισμού, του συμβολισμού αλλά και στους αρχαίους Έλληνες ορφικούς και προσωκρατικούς φιλοσόφους.

Το τραγικό τέλος από λάθος

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν ιδιαίτερα δύσκολα, καθώς πάλευε με προβλήματα υγείας, οικονομικές δυσκολίες και προσωπικές αναποδιές. Έπασχε από ημιπληγία και είχε απομονωθεί.

Στις 4 Ιουνίου 1951, εξαιτίας ενός μοιραίου λάθους, ήπιε απολυμαντικό αντί για το φάρμακό του, υπομένοντας σοβαρά εγκαύματα στον λάρυγγα και τους πνεύμονες, γεγονός που οδήγησε στον θάνατό του.

Συγκεκριμένα, η οικιακή του βοηθός τού έδωσε κατά λάθος απολυμαντικό αντί για το φάρμακο που έπαιρνε για την ημιπληγία. Αντί για "νιζόλ", το φάρμακο, του δόθηκε "λιζόλ", ένα απολυμαντικό υγρό. Ο Σικελιανός, χωρίς να αντιληφθεί το λάθος, το κατανάλωσε.

Το αποτέλεσμα ήταν μοιραίο. Ο ποιητής άρχισε να σφαδάζει από τους πόνους και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στην κλινική "Η Παμμακάριστος" στην Αθήνα. Εκεί, οι γιατροί διαπίστωσαν σοβαρά εγκαύματα στο αναπνευστικό του σύστημα. Η ήδη επιβαρυμένη υγεία και το ταλαιπωρημένο σώμα του Σικελιανού δεν άφηναν πολλά περιθώρια στους γιατρούς. Μετά από πολυήμερη βασανιστική νοσηλεία, ο Άγγελος Σικελιανός άφησε την τελευταία του πνοή.

Αυτός ο τραγικός και απρόσμενος τρόπος θανάτου σημάδεψε το τέλος ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, του οποίου η ζωή χαρακτηρίστηκε από έντονο λυρισμό, μυστικισμό και μια διαρκή αναζήτηση της υπέρβασης των ανθρωπίνων ορίων.